Ajira 2025: Fursa, Changamoto na Mwelekeo Mpya wa Uchumi Tanzania
Dar es Salaam. Mwaka 2025 sekta ya ajira imeendelea kuwa ajenda nzito ya kitaifa, ikibeba mjadala mpana miongoni mwa vijana na wadau wa maendeleo, huku ikigusa matumaini, changamoto na mwelekeo mpya wa uchumi wa Taifa.
Licha ya uwekezaji unaoendelea na mipango mbalimbali ya Serikali, wadau wanaeleza kuwa mustakabali wa ajira kwa vijana utategemea zaidi ubunifu, matumizi ya teknolojia na uwezo wa Taifa kuandaa nguvu kazi yenye ujuzi unaohitajika katika soko la ajira.
Kutokana na uzito wake, hasa ikizingatiwa kuwa idadi kubwa ya Watanzania ni vijana, ajenda ya ajira haikujadiliwa tu bungeni, mitaani, kwenye vyombo vya habari na mitandao ya kijamii, bali pia ilikuwa miongoni mwa hoja kuu za wagombea wote wa urais kupitia vyama 17 vilivyoshiriki Uchaguzi Mkuu wa 2025.
Katika kampeni zilizotangulia Uchaguzi Mkuu wa Oktoba 29, 2025, suala la ajira lilihusishwa kwa karibu na mipango ya kujenga ujuzi unaohitajika sokoni pamoja na kulinda haki za wafanyakazi, hususan walio katika sekta isiyo rasmi.
Kwa mfano, katika hotuba ya kufungua kampeni za Chama cha Mapinduzi (CCM) Agosti 28, 2025, Mgombea wa chama hicho, Samia Suluhu Hassan aliahidi kuwa ndani ya siku 100 za uongozi wake, Serikali ingetoa ajira mpya katika sekta za afya na elimu.
Kwa mujibu wa Serikali, hadi sasa ajira 7,000 za ualimu na 5,000 za watumishi wa afya zimetangazwa na sasa waombaji wapo katika hatua ya usaili.
Umuhimu wa Utafiti wa Soko la Ajira
Pamoja na hatua hizo, wadau wa elimu wanasema suluhisho la kudumu la tatizo la ajira linapaswa kuanza na utafiti wa mahitaji halisi ya soko la ajira ili kubaini ni ujuzi na wataalamu wa kada ipi wanaohitajika zaidi nchini.
Hatua hiyo itasaidia kuepusha matumizi makubwa ya fedha za mikopo ya elimu kwa wanafunzi wanaomaliza masomo bila kupata ajira, hali inayowafanya washindwe kurejesha mikopo hiyo.
"Kwa nini umsomeshe mtu kwa mkopo wakati baadaye hutamuajiri, halafu unamfuata akalipe? Atatoa wapi fedha? Ni bora kusomesha pale tunapohitaji na kuwa na uhakika wa ajira na marejesho," wanasema wadau.
Kubadili Mtazamo wa Vijana
Wadau pia wanasisitiza umuhimu wa kubadilisha mtazamo wa vijana wanaoelekea vyuoni, ili waondokane na dhana ya kwamba mafanikio ni kuajiriwa pekee, badala yake wawe tayari kuendeleza sekta walizokulia, kama kilimo na uvuvi, kwa kutumia maarifa ya kisasa.
Ni jambo la kawaida kukuta kijana kutoka familia ya wakulima akichagua kusomea fani isiyohusiana na mazingira yake, na baada ya kuhitimu kuhamia mijini kutafuta ajira, badala ya kurudi kuiboresha sekta aliyokua nayo.
"Watoto wa wakulima wengi hawarudi shambani baada ya kuhitimu; vivyo hivyo kwa wanaotoka maeneo ya uvuvi. Wangesomea kilimo au uvuvi wa kisasa, wangerudi na kuongeza tija," wanasema wadau.
Mabadiliko hayo ya fikra yanaweza kusaidia kupunguza pengo linalodaiwa kuwepo kati ya elimu ya vyuoni na mahitaji ya soko la ajira.
Teknolojia: Fursa ya Ajira kwa Vijana
Wadau wanaeleza kuwa teknolojia ya kidijitali ni miongoni mwa fursa kubwa zinazoweza kuwasaidia vijana kujipatia kipato bila kutegemea ajira za ofisini.
Wataalamu wa teknolojia wanasema vijana wengi wana uwezo wa kufanya kazi mbalimbali mtandaoni ikiwa kutakuwa na uwekezaji wa kutosha katika miundombinu ya intaneti, vifaa vya kidijitali na elimu sahihi.
"Soko la ajira sasa ni la kidijitali. Kuna kazi nyingi mtandaoni zinazoweza kuwapatia vijana kipato cha kila siku endapo watawekewa mazingira wezeshi," wanasema wataalamu.
Hatua za Serikali
Wakati vilio vya ukosefu wa ajira vikiendelea kusikika, Serikali imeanza kuchukua hatua za kimkakati, ikiwemo kuwahamasisha na kuwawezesha vijana kuingia kwenye uwekezaji.
Novemba 28, 2025, Waziri wa Ofisi ya Rais, Mipango na Uwekezaji, Profesa Kitila Mkumbo alitangaza kuanzishwa kwa kituo maalumu cha kuwawezesha vijana kuwekeza, sambamba na kutengwa kwa maeneo ya ujenzi wa viwanda kwa ajili yao.
Hatua hiyo inatajwa kuwa sehemu ya mkakati wa muda mrefu wa kupunguza ukosefu wa ajira kwa kuhimiza kujiajiri na kuongeza nafasi za ajira baada ya kuhitimu masomo.
Aidha, Serikali imeanzisha Wizara ya Maendeleo ya Vijana chini ya Ofisi ya Rais, hatua iliyokuja baada ya matukio ya maandamano na vurugu zilizoshuhudiwa Oktoba 29, 2025.
"Kituo hiki kitakuwa na makao makuu Mabibo, Dar es Salaam na kitakuwa na uwakilishi nchi nzima kupitia ofisi za Mamlaka ya Uwekezaji na Maeneo Maalum ya Kiuchumi Tanzania (Tiseza) za mikoa na kanda," alisema Profesa Kitila.
Uwekezaji kwa Biashara Ndogo Ndogo
Serikali inatambua mchango wa biashara ndogo ndogo katika kuziba pengo la ajira. Akifungua Bunge la 13, Rais Samia alisema Serikali imetenga Sh200 bilioni kwa ajili ya kuwawezesha vijana na wanawake kiuchumi.
Wakati huohuo, takwimu za Mamlaka ya Usafiri wa Ardhini (Latra) zinaonyesha ongezeko la vijana wanaojiajiri kupitia bodaboda, ambapo leseni za pikipiki ziliongezeka kwa asilimia 44.5 mwaka wa fedha 2023/2024.
Hata hivyo, baadhi ya wadau wanasema mazingira ya uendeshaji wa shughuli ndogo bado si rafiki kutokana na changamoto za kodi na miundombinu, hali inayozuia ukuaji wa wajasiriamali wengi.
Mbali na bodaboda, sekta ya ujenzi na huduma ndogo ndogo mitaani zinaendelea kubeba sehemu kubwa ya ajira kwa wananchi wengi mijini.
