Mfumo wa Ponzi: Utapeli Unaoharibu Uwekezaji wa Wanadamu
Kwenye sekta ya fedha, kuna mifumo michache ambayo huleta hofu kwa wawekezaji na watu wa kawaida. Miongoni mwa mifumo hiyo ni “mfumo wa Ponzi” – aina ya udanganyifu ya uwekezaji inayowadhuru wanadamu.
Mfumo huu ulianza kujulikana katika karne ya 20, akiitwa kwa jina la mwanzilishi wake. Mtendaji huyu alitangaza ahadi ya mapato ya kuvutia – asilimia 50 ndani ya siku 45 au asilimia 100 ndani ya siku 90 – kwa kubebera mpango wa biashara ya kimataifa.
Hakika, hii ilikuwa tu tekiniki ya kubaladisha wawekezaji. Mtendaji alikuwa akilipa wawekezaji wa awali kwa pesa zilizokusanywa kutoka kwa wawekezaji wapya. Mpango wake ulishindwa baada ya mwaka mmoja, akiwagharamia wawekezaji wake dola za milioni 20.
Mfumo wa Ponzi ni mbinu ya udanganyifu inayotumia mfumo wa “kumwibia Peter ili kumlipa Paul” – ambapo hakuna shughuli halali ya biashara. Unaategemea kuendelea kwa kuingiza wawekezaji wapya ili kulipa wawekezaji wa awali.
Hali hii inaashiria hatari kubwa: ikipotozeka mfumo wa wawekezaji wapya, mzunguko mzima utaanguka, na wawekezaji watapoteza fedha zao.
Kwa bahati mbaya, Tanzania imekuwa na mifano mingi ya mifumo ya Ponzi, kama kampuni za DECI, TELEXFREE, BCM na Kalynda E-Commerce. Hizi zinaendelea kubewa na kudhuru wanadamu.
Wawekezaji wanahimizwa kuwa waangalifu na kufanya utafiti wake kabla ya kuingiza fedha zao katika miradi yoyote.
