ZEC Wateua Wajumbe wa Viti Maalumu, INEC Inatarajiwa Kutoa Orodha Hivi Karibuni

Unguja – Tume ya Uchaguzi ya Zanzibar (ZEC) imetangaza uteuzi wa wajumbe wa viti maalumu wa Baraza la Wawakilishi, huku Tume Huru ya Taifa ya Uchaguzi (INEC) ikitarajiwa kutoa orodha yake wakati wowote kuanzia sasa.

Rais Samia Suluhu Hassan, kwa kutumia mamlaka aliyopewa na Katiba ya Jamhuri ya Muungano wa Tanzania, tayari amewaita bungeni wabunge wateule kuanzia Novemba 8, 2025 kwa ajili ya kuanza kikao cha kwanza cha Bunge la 13.

Masharti ya Uteuzi wa Viti Maalumu

Kulingana na Ibara ya 78 ya Katiba ya Jamhuri ya Muungano wa Tanzania, vyama vya siasa vilivyoshiriki uchaguzi vinapendekeza kwa INEC majina ya wanawake kwa kuzingatia masharti ya uwiano wa uwakilishi baina ya vyama vilivyoshinda uchaguzi katika majimbo na kupata viti bungeni.

Ibara hiyo inafafanua kuwa INEC ikiridhika kwamba mtu yeyote aliyependekezwa anazo sifa za kuwa mbunge, itamtangaza kuwa amechaguliwa kuwa mbunge na masharti ya ibara ya 83 ya Katiba yatatumika kuhusu kuchaguliwa kwa mtu huyo.

Majina ya watu waliopendekezwa na INEC yatatangazwa kama matokeo ya uchaguzi baada ya kuridhika kwamba masharti ya Katiba na Sheria yanayohusika yamezingatiwa.

Masharti ya Vyama Kupata Viti Maalumu

Kabla chama hakijapewa mgawanyo wake, ni lazima kitimize masharti kadhaa ikiwa ni pamoja na kushiriki uchaguzi mkuu na kupata angalau asilimia tano ya kura halali katika uchaguzi wa wabunge.

Chama lazima kipendekeze majina ya wagombea katika mpangilio wa upendeleo kwa Tume ya Uchaguzi. Waliopendekezwa wanatakiwa kujaza fomu za uteuzi na kuziwasilisha kwa Tume siku 30 kabla ya uchaguzi.

Chama kitapata idadi ya wabunge kwa kuzingatia uwiano wa jumla ya kura ambazo kimepata katika uchaguzi.

Uteuzi wa ZEC Zanzibar

Baada ya kukamilika kwa matokeo ya uchaguzi mkuu wa Zanzibar, ZEC imetangaza uteuzi wa wajumbe 20 wa viti maalumu katika Baraza la Wawakilishi. Wajumbe 16 wanatokana na Chama cha Mapinduzi (CCM) na wanne wanatokana na ACT Wazalendo.

Uteuzi huu unategemea asilimia ya viti vya wajumbe wa Baraza la Wawakilishi walivyopata katika uchaguzi mkuu wa Oktoba 29, 2025.

Katika uchaguzi huo, mgombea urais wa CCM, Dk Hussein Mwinyi alishinda kiti cha Rais kwa asilimia 74.8 baada ya kupata kura 448,892. Alifuatiwa na mgombea wa ACT Wazalendo, Othman Masoud Othman aliyepata kura 139,399 sawa na asilimia 23.22.

Takwimu za Uchaguzi

Kulingana na ZEC, waliojiandikisha kupiga kura walikuwa 717,557 lakini waliopiga kura walikuwa 609,096 sawa na asilimia 84.88. Kura zilizoharibika ni 8,863 sawa na asilimia 1.46.

Kwa upande wa wawakilishi, CCM kimeshinda majimbo 40 kati ya 50 ya uchaguzi yaliyopo Zanzibar.

Taarifa Rasmi ya ZEC

Mwenyekiti wa ZEC, Jaji George Joseph Kazi ametoa taarifa kwa vyombo vya habari Novemba 4, 2025, akieleza kuwa uteuzi huo umefanyika chini ya masharti ya kifungu cha 67(1) cha Katiba ya Zanzibar ya mwaka 1984 na kifungu cha 55 (3) cha Sheria ya Uchaguzi namba 4 ya mwaka 2018.

Orodha ya Walioteuliwa

Walioteuliwa kwa upande wa CCM ni Zainab Khamis Shomari, Rahma Kassim Ali, Tabia Maulid Mwita, Fatma Ramadhan Mandoba, Riziki Pembe Juma, Maryam Said Khamis, Chumu Khamis Kombo, Lela Muhamed Mussa, Khadija Salum Ali, Zainab Abdalla Salum, Anna Athanas Paul, Aza January Joseph, Salha Moh’d Mwinjuma, Hudhaima Mbarak Tahir, Mwanaidi Kassim Mussa na Salma Mussa Bilali.

Upande wa ACT Wazalendo, walioteuliwa ni Moza Mohamed Khamis, Jabu Makame Juma, Farida Amour Mohamed na Nassra Nassor Omar.

Serikali ya Umoja wa Kitaifa

Kulingana na Katiba ya Zanzibar ya mwaka 2010, Zanzibar inaunda Serikali ya Umoja wa Kitaifa (SUK). Vyama vinavyounda Serikali hiyo ni chama kilichoshinda na kinachofuatia kwa kupata zaidi ya asilimia 10 ya kura.

Kwa mantiki hiyo, Othman Masoud Othman anastahiki kuwa Makamu wa Kwanza wa Rais wa Zanzibar.

Katiba inamtaka Rais akiapishwa, ndani ya siku saba ateue Makamu wa Kwanza wa Rais na Makamu wa Pili wa Rais wa Zanzibar. Dk Mwinyi aliapishwa Novemba Mosi, 2025 katika uwanja wa New Amani Complex, mjini Unguja.